Είναι 3.00 το πρωί και ακούγεται μια κραυγή. Είναι για άλλο ένα βράδυ η φωνή απελπισίας του Αναστασούλη που αντηχεί από την ενδοεπικοινωνία και τρυπάει τον τοίχο που διαχωρίζει τα υπνοδωμάτια μας. Πετάγομαι από το κρεβάτι. Και ιδού το αιώνιο (πλέον) δίλημμα - να μπουκάρω κατευθείαν ή μήπως να πάω τουαλέτα; Χαχα... γελάς; Αν είσαι γονιός ξέρεις ακριβώς τι εννοώ. Γιατί μόλις μπεις σε αυτό το δωμάτιο χάνεται ο χρόνος. Μπορεί να βγεις στο ένα τέταρτο. Μπορεί να περάσουν και τρεις ώρες. Τρεις ώρες όπου ο όχι-και-τόσο-μικροσκοπικός-πλέον Αναστάσης είναι γαντζωμένος πάνω μου και χορεύει πάνω στην κοιλιά μου καθώς η δική του κοιλίτσα κάνει νούμερα.
«Πως κοιμηθήκατε χτες;»
«Αν θες την ωμή εκδοχή: σκατά!»
«Πωπω, γιατί πάλι;»
Λόγοι και Αιτίες
Αχ, αυτό το «γιατί». Μακάρι να μπορούσα να το απαντήσω με βεβαιότητα. Γιατί των άλλων τα μωρά κοιμούνται από τον πρώτο μήνα και εμένα στους 19 ακόμη ξυπνάει μες το βράδυ; Μετά από τόσους μήνες, και ομολογουμένως μια σταθερή βελτίωση της κατάστασης, έχω πλέον αποδεχτεί πως το ακριβές «γιατί» δε θα το μάθω ποτέ και πως αυτή είναι η πραγματικότητα μου. Τους πρώτους 3 μήνες το απέδιδα στους κολικούς. Η κούραση σε επίπεδο εξωπραγματικό όπου είχα φτάσει σε σημείο να γκουγκλάρω «Στις πόσες μέρες αϋπνίας πεθαίνεις;».
Τους επόμενους 5 τος χρέωσα στην παλινδρόμηση - αφού ξύπναγε και άκουγα τις εσωτερικές αναγωγές να ανεβοκατεβαίνουν. Από κει και πέρα; ΔΟΝΤΙΑ. Καταραμένα δόντια που σκίζουν τα ουλάκια των αθώων πλασμάτων. Ο πόνος εν το μεταξύ ξεκίνησε πολύ πριν τελικά σκάσει το πρώτο δόντι. Από 8 μηνών το παιδεύαμε, γύρω στους 11 ήρθε η πρώτη μυτούλα του κάτω δοντιού και κατά τους 12,5 το δεύτερο. Δεν κάνω πλάκα! Αλλά γύρω στους 15 μήνες είπε να πάρει φόρα. Να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο. Έτσι μέσα σε ένα δίμηνο έχει βγάλει τους 4 πρώτους τραπεζίτες ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ (!!!) και τώρα σκάνε μύτη και άλλα τρία καθυστερημένα δοντάκια, να συντροφεύσουν επιτέλους τα δύο που είχαν μείνει μοναχά τους εκεί κάτω-μπροστά για τόσο καιρό. Για φαντάσου να σου τρυπάνε τα ούλα από όλες τις πλευρές! Εσύ δεν θα έκλαιγες; Και τώρα που ηρέμησαν λίγο τα δόντια - μια παύση είναι, το γνωρίζω... ακολουθούν οι επόμενοι 4 τραπεζίτες που είναι και οι χειρότεροι - τώρα αποδίδω τα ξυπνήματα είτε σε εντερική ενόχληση όταν παρατηρώ κινήσεις που ίσως αυτό προδίδουν, είτε σε εφιάλτες. Κανείς βέβαια δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Από την άλλη, η παιδίατρος θεωρεί πως απλά κάνει σκέρτσα.
Εγώ πάλι, μες την απελπισία μου συνεχίζω τον δικαιολογώ. Όπως δικαιολογείς κι εσύ το δικό σου μωράκι. Όπως χιλιάδες μανούλες εκεί έξω που ξενυχτάνε μαζί μας ...αλλά και τόσο χώρια. Μακάρι να μπορούσαμε να βλέπαμε πόσες από εμάς είμαστε όρθιες την ίδια ώρα - πιστεύω θα μας έδινε δύναμη. Θα μας έκανε να αισθανθούμε ότι όλο αυτό είναι φυσιολογικό. Θα μας ωθούσε να δούμε τα πραγματικά δεδομένα - ότι δηλαδή υπάρχουν εξίσου τόσα μωρά που είναι δύσκολα στον ύπνο όσο υπάρχουν μωρά που τον υποδέχονται με χαρά από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες. Τα δικά σου δάκρυα και την δική σου γκρίνια όμως τα δικαιολογεί κανείς; Κανένας που δεν το περνάει δεν καταλαβαίνει πραγματικά τι αντίκτυπο έχει αυτή η αϋπνία στην ψυχολογία ενός ανθρώπου που την βιώνει. Όπως συνηθίζεται, σε σωματικό επίπεδο, κατανοούμε. Καταλαβαίνουμε την κόπωση, τους μαύρους κύκλους, την αδυναμία. Ψυχολογικά όμως;
Προσωπικά, το βίωσα όλο αυτό σαν χείμαρρο. Το κυρίαρχο συναίσθημα ήταν ξεκάθαρα απόγνωση. «Γιατί σε μένα; Πως θα βγάλω τη μέρα; Τι κάνω λάθος επιτέλους;» Αλλά είχα και μπόλικη απελπισία. «Γιατί δεν αντέχω; Πως τα καταφέρνουν άλλες μητέρες και δεν παραπονιούνται; Πόσο θα συνεχιστεί αυτό;» Αυτά με τη σειρά τους μεταμορφώνονταν πολλές φορές σε θυμό, «Κανείς δεν με καταλαβαίνει» μα και μια άπειρη αίσθηση μοναξιάς που ένιωθα να με καταβροχθίζει μέσα στο σκοτάδι της βουβής νύχτας ενώ πηγαινοερχόμουν πέρα δώθε για να νανουρίσω το μωρό μου. Και θλίψη... πόση θλίψη λέρωσε τις πιο ανεκτίμητες στιγμές. Να τον αγαπάω όσο τίποτε άλλο μα να νιώθω πως δεν αντέχω άλλο. Να τον αγκαλιάζω μες το βράδυ και να παίρνω τόση ζεστασιά και ικανοποίηση που κατάφερα να του απαλύνω τον πόνο και να του στεγνώσω το δάκρυ μα το επόμενο δευτερόλεπτο να κλαίω, γνωρίζοντας πως μόλις τον ακουμπήσω στο κρεβατάκι του, πάλι θα κλάψει. Πάλι αγκαλιά. Πάλι αϋπνία. Πάλι πέρα δώθε.
Όχι, δεν θα το ωραιοποιήσω. Η μητρότητα είναι δύσκολο πράγμα. Και η άυπνη μητρότητα είναι ακόμη πιο βάρβαρη. Ο ύπνος γίνεται εμμονή. Αρχίζεις να μετράς τον χρόνο με μονάδες ύπνου - ύπνος που κερδίζεται και ύπνος που χάνεται. Θέλω να πάρω τηλέφωνο την φίλη μου να τα πούμε με ησυχία τώρα που κοιμήθηκε ο μικρός ... αυτό ισούται με περίπου 20 λεπτά χαμένου ύπνου...αλλά και με αμέτρητη απόσταση που μας χωρίζει όλο και περισσότερο όσο επιλέγω τον ύπνο. Πρέπει να γράψω ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του γραφείου = 1,5 ώρα ξύπνια. Θέλω να ανταλλάξω δύο κουβέντες με τον άντρα μου, αγκαλιασμένοι, να θυμηθούμε πως είναι να είσαι ζευγάρι...ή μήπως καλύτερα να τον καληνυχτίσω και να τον πάρω τηλέφωνο να τα πούμε στο διάλειμμα του αύριο την ώρα που κι εμείς θα είμαστε σε βόλτα και θα είναι ήρεμος ο μικρός; Δε ξέρω αν σου ακούγονται οικεία όλα αυτά ή υπερβολικά. Για εμένα ήταν η μόνη πραγματικότητα. Ακόμη και τώρα, συγκρατώ τον εαυτό μου από το να σκέφτομαι έτσι. Όσο φτιάχνει ο ύπνος του μικρού, προσπαθώ συνειδητά να χαλαρώσω. Μα, πως συμβαίνει, όποιο βράδυ κοιμηθώ τα μεσάνυχτα [αντί να τρέξω για ύπνο κανένα μισάωρο αφότου πέσει ο Αναστάσης], να κάνει μιαμισάωρα ξυπνήματα μες το βράδυ ή να σηκώνεται χαράματα, μου λες; Το αντίκτυπο φαίνεται. Και δεν θα αναφέρω τους μαύρους κύκλους για τους οποίους κάνουν θέμα οι περισσότερες μα πιο δυσδιάκριτα αποτυπώματα που έχει αφήσει. Μια ψυχολογία αλλοπρόσαλλη όπου η ευερεθιστότητα εμφανίζεται από το πουθενά, παραπανίσια κιλά και μια αδυναμία να μπω σε μια τάξη όσων αφορά τις διατροφικές μου επιλογές (να σημειώσω πως [1] πήρα λίγα στην εγκυμοσύνη και τα έχασα όλα συν 5 στους πρώτους 3 μήνες & [2] δεν είχα ποτέ θέμα να μπω σε διατροφή όταν το αποφάσιζα και την ακολουθούσα σαν στρατιώτης), μειωμένη κοινωνικότητα (και έρχεται και ο κοβιντ να κουμπώσει και να το ενισχύσει όλο αυτό), ακαμψία στο πρόγραμμα... Όλα αυτά είναι συνυφασμένα με την έλλειψη ύπνου σε βαθμό πολύ μεγαλύτερο απ' ότι μας έχουν εξηγήσει ποτέ - αν είσαι ομοιοπαθούσα και τα έχεις βάλει και εσύ με τον εαυτό σου, σου προτείνω να το ψάξεις. Θα καταλάβεις πολλά για τα αίτια κάποιων συμπεριφορών σου που ίσως να μην σε χαρακτηρίζουν υπό άλλες συνθήκες.
Περί Εκπαίδευσης Ύπνου
Ανακαλώ τους πρώτους μήνες. Θυμάμαι πως κάθε ραντεβού στην παιδίατρο είχε ένα κοινό: την ερώτηση «Τί φταίει και δεν κοιμάται;» Και κάθε φορά φεύγαμε με το ίδιο αναπάντητο ερώτημα. Ναι, αγόρασα το βιβλίο «Κοιμήσου Παιδί Μου» (της Dr. Eduard Estivill) και, όχι, δεν το εφάρμοσα. Είδα και βιντεάκια στο YouTube που υπόσχονταν πως σε μια βδομάδα, το αργότερο(!) το μωρό θα κοιμόταν σαν πουλάκι... έχοντας πρώτα πλαντάξει στο κλάμα. Έχοντας αναζητήσει την αγκαλιά της μαμάς και του μπαμπά και έχοντας συνειδητοποιήσει πως άδικα την ζητάει γιατί, για κάποιο λόγο, την δικαιούται μόνο τη μέρα. Με την δύση του ηλίου είναι υπεύθυνος να τα βγάλει πέρα μόνος του. Όχι, δεν μπορούσα να το κάνω αυτό και να κουβαλάω μετά ένα δυσβάσταχτο ερωτηματικό όλη μου τη ζωή για το κατά πόσο μπορεί να του άφησε τραύμα αυτή η εμπειρία - και θα έχει συμβεί σε τόσο πρώιμη ηλικία που ούτε καν ο ίδιος δεν θα ξέρει αν αυτό συνέβαλλε στην διαμόρφωση της κοσμοθεωρίας του. Οι επιρροές στην ψυχολογία ενός ανθρώπου ξεκινάνε από την μήτρα. Γνωρίζω πως κάποιοι ειδικοί λένε πως ίσως κάνει και καλό αυτή η 'εκπαίδευση ύπνου' αφού το παιδί επιβάλλεται να μάθει να κοιμάται μόνο του - είναι, κατά τα λεγόμενα κάποιων, ένα από τα βήματα ανεξαρτητοποίησης, το οποίο στερούμε στο μωρό αν δεν του το προσφέρουμε. Επειδή όμως κι εγώ ψυχολόγος είμαι, και γιατί, όπως κι εσύ, παρατηρώ πως σε όλες τις επιστήμες τα δεδομένα διαρκώς αλλάζουν, πολλές φορές κλίνοντας προς το πολικό αντίθετο της αρχικής «εγκεκριμένης συμβουλής», ...και γνωρίζοντας πως ειδικά η επιστήμη της ψυχολογίας έχει πολύ δρόμο μπροστά της για να φτάσει κοντά σε μια σχετική αντικειμενικότητα δεδομένης την φύσεως της, ακολούθησα το ένστικτό μου... με πολλή λύπη βέβαια γιατί ήθελα τόσο μα ΤΟΣΟ πολύ να κοιμηθώ.
Αγόρασα και συνδρομή σε διαδικτυακά μαθήματα αφού υπόσχονταν το ίδιο αποτέλεσμα χωρίς κλάμα. Φρούδες ελπίδες - παραπλάνηση στο έπακρο. Ναι μεν ήταν μια πιο ήπια μέθοδος, που θα οδηγούσε στο ίδιο αποτέλεσμα πιο σταδιακά, μα κι εκεί έπρεπε να υπομείνεις το κλάμα του μωρού σου - απλά λίγο λιγότερο και τμηματικά. Δεν μπήκα στον κόπο καν. Δεν είναι απλά ότι δεν μπορούσα να διανοηθώ να κλαίει τόσο ο Αναστάσης. Δεν υπήρχε περίπτωση ΕΓΩ να άντεχα το κλάμα. Το πρώτο βράδυ που φέραμε την Ιόλη, το σκυλάκι μας, στο σπίτι, μας είχαν πει πως για να μην κοιμάται στο κρεβάτι (γιατί δεν το θέλαμε), θα έπρεπε 2-3 βράδια να υπομείνουμε το κλάμα της. Το πρώτο βράδυ έκλαιγε 15 λεπτά συνεχόμενα. Σε αυτά τα 15 λεπτά έκανα εμετό. Κυριολεκτικά μου γύρισε το στομάχι. Οπότε ήξερα πως δεν είχα το σθένος να υποστώ το #cryitout. Τώρα, αν θες να δεις τα υπέρ και τα κατά της «μεθόδου» σε παραπέμπω σε αυτή την ιστοσελίδα ΕΔΩ. Παρουσιάζει όλες τις οπτικές αντικειμενικά θα έλεγα και σου δίνει την δυνατότητα να κάνεις εσύ την επιλογή που αρμόζει στην οικογένεια σου. Στην τελική, κι εγώ μπορεί να την είχα εφαρμόσει εάν δεν πήγαινε άλλο και ένιωθα πως θα καταρρεύσω. Το να καταρρεύσεις έχοντας ένα μωρό αγκαλιά μπορεί να αποβεί και μοιραίο.
Αντ' αυτού, γύρω στους 11 μήνες, είδα πως δεν άντεχα άλλο και χρησιμοποίησα το τηλέφωνο της συμβούλου ύπνου, που μου είχε δώσει η σύμβουλος θηλασμού, όταν την είχα πάρει και την ίδια να την ρωτήσω μήπως φταίει ο ενοχοποιημένος πια θηλασμός. Και... αφού το ανέφερα κι αυτό...
«Μήπως Φταίει Που Θηλάζω Αποκλειστικά;;;»
Με απλά λόγια ΟΧΙ. Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από το συγκεκριμένο θέμα που το μόνο που καταφέρνουν είναι να δημιουργούν περισσότερα διλήμματα σε μια μητέρα που θέλει να θηλάσει και εν τελεί σαμποτάρουν τον θηλασμό. Ισχύει πως το μητρικό γάλα είναι πιο εύπεπτο και πως αυτό μπορεί, κατά τους πρώτους μήνες, να οδηγήσει σε πιο συχνά ξυπνήματα. Παρ' όλα αυτά, ένα μωρό που υπερσιτίζεται λόγω της υπερκατανάλωσης γάλατος από το μπουκάλι, μπορεί να ξυπνήσει εξίσου πολύ με πόνο στο στομαχάκι του.
Το παρακάτω βίντεο αναλύει τις αλήθειες και τους μύθους γύρω από τον ύπνο, συμπεριλαμβανομένου και του ζητήματος του θηλασμού - είναι στα αγγλικά όμως.
Τώρα, για να τα λέμε όλα, ο θηλασμός δημιουργεί ένα ιδιαίτερο δέσιμο με την μαμά. Όταν κατά τους πρώτους μήνες το μωρό σου θα ξυπνάει και θα έχει ανάγκη από τροφή, ο μόνος που θα μπορεί να του την προσφέρει θα είσαι εσύ - εκτός βέβαια αν αποφασίσεις να αντλείς γάλα ώστε να μπορεί κι ο σύζυγος να το ζεστάνει και να ταΐσει το βρεφάκι σας με μπιμπερό (έχοντας καεί η γούνα μου θα σου πω πως αυτό είναι μια πολυυυυυυ καλή ιδέα κατά την γνώμη μου). Αν αποφασίσεις πως δεν θες να δώσεις μπουκάλι γιατί έχεις την δυνατότητα να βρίσκεσαι σπίτι για το χρονικό διάστημα που θες το παιδί να θηλάσει, τότε να γνωρίζεις ότι πολύ πιθανώς, και αργότερα, όταν θα ξυπνάει σε αναζήτησή παρηγοριάς, πάλι να ζητάει μόνο εσένα, την μαμά του - αυτήν που συνήθισε να βλέπει μες τα σκοτάδια τόσους μήνες. Ο Αναστάσης είτε θελήσει πλέον να θηλάσει [αν ξυπνήσει με κάποιο πονάκι ή από εφιάλτη] είτε όχι, δεν δέχεται καθόλου να πάει ο Νίκος να τον καθησυχάσει. Απαιτεί να πάω εγώ ξεκινώντας γοερό κλάμα με το που θα αντικρίσει τον πατέρα του στο άνοιγμα της πόρτας. Και για να σε προλάβω, μιλάμε για ένα παιδί που έχει αδυναμία στον μπαμπά του. Τα πρωινά που ξυπνάει και συνήθως ο άντρας μου έχει ήδη φύγει για το γραφείο, τον αναζητάει. Το βράδια όμως είναι αποκλειστικά υπόθεση της μαμάς, αφήνοντας με άυπνη για ατελείωτους μήνες να αναρωτιέμαι αν αυτές οι χαμένες ώρες αναπληρώνονται ποτέ. Μια καθηγήτρια μου από το πανεπιστήμιο θα έλεγε πως όχι - ειδικά όχι με πρωινό ύπνο, όπου χρειάζονται οι διπλάσιες ώρες για να αναπληρωθεί. Εκτός αν μαγικά αρχίσει να κοιμάται σερί πάνω από 2-3 βράδια την εβδομάδα ο μικρός και πέφτω κι εγώ για ύπνο με τις κότες για να κοιμηθώ πέραν του 7-8ωρου.
Τι να σου πω... από την μία δε θέλω να σε αποθαρρύνω. Δεν είναι όλα τα μωρά έτσι. Από την άλλη, αν είσαι έγκυος και περιμένεις ακόμη να έρθει το μωράκι σου, ίσως είναι καλό να τα διαβάσεις όλα αυτά και να είσαι προετοιμασμένη πως ίσως να μη στρώσει ο ύπνος μετά τις 40 μέρες ή τους 3 μήνες που συνηθίζουν να πιστεύουν. Για αρκετά παιδιά στρώνει στα 4 ή και στα 5 χρόνια (ΩΧ ΘΕΕ ΜΟΥ!). Έτσι, αν όντως το μωράκι σου είναι τσακωμένο με τον ύπνο όπως ο Αναστασούλης και κάτι άλλα γλυκά παιδάκια που ξέρω και αγαπώ, να είσαι προετοιμασμένη ψυχολογικά - τουλάχιστον να μην έχεις (πέρα από την αϋπνία και τα παράγωγα της) και ερωτηματικά για το αν κάνεις εσύ κάτι λάθος ή μήπως είσαι η μόνη άτυχη μέσα σε μια άβυσσο μητέρων που καλοκοιμούνται. Είσαι μια από τις πολλές. Ο ύπνος έχει να κάνει (και) με το παιδί. Ωστόσο, αν φοβάσαι πως κάτι μπορεί να μην κάνεις καλά, σου παραθέτω κάποιες γενικές τακτικές που έμαθα μέσω ψαξίματος στο ίντερνετ αλλά και από την σύμβουλο ύπνου που συμβουλεύτηκα.
Γενικές Συμβουλές για Καλύτερο Ύπνο (για το βρεφάκι σου)
Επειδή αυτό το άρθρο τράβηξε πολύ, αν σε ενδιαφέρει να μάθεις κάποιες πρακτικές συμβουλές, δες το άρθρο μου ΕΔΩ ή πατώντας την παρακάτω εικόνα.
